حدود بيست درصد افراد مبتلا به اختلال وحشت زدگی، آگورافوبیا نيز دارند. افراد مبتلا به آگورافوبیا (agoraphobia) هميشه می ترسند، كه مبادا در جايی گير بيافتند و در صورت نياز فوری معمولا به علت وحشت زدگی نتوانند به موقع كمک دريافت كنند. يعني افراد می ترسند در جايی يا در مكانی دچار حمله وحشت زدگی (panic attack) بشوند و كسی نتواند به آنها كمک كند يا خودشان نتوانند از آن فرار كنند.
اصطلاح آگورافوبیا از كلمه يونانی آگورا به معناي “بازار” ريشه گرفته است. افراد مبتلا به آگورافوبیا از ترس به مراكز خريد نمی روند، از مكان های پر ازدحام دوری می كنند، و تلاش می كنند در جايی قرار نگيرند كه در صورت بروز علائم اضطراب، فرار از آنجا دشوار باشد. آنها ممكن است برای مدت زیادی خانه نشين شوند.
ملاک های تشخیصی آگورافوبیا:
ترس يا اضطراب محسوس در مورد دو يا تعداد بيشتری از پنج موقعيت زير:
استفاده از وسايل حمل و نقل عمومی مثل اتومبيل ها اتوبوس ها، قطارها، كشتی ها، هواپيماها
بودن در مکان های باز مثل پاركينگ های بی سقف، بازارها، پل ها
بودن در مكان های بسته مثل فروشگاه ها، تئاترها، سينماها
ايستادن در صف يا بودن در جمعيت
تنها بيرون از خانه بودن
فرد به علت اينكه فكر ميكند در صورت وقوع نشانه های شبه وحشت زدگی يا نشانه های ناتوان كننده يا خجالت آور ديگر مثل ترس از زمين خوردن در سالخوردگان؛ ترس از بی اختياری ادرار يا مدفوع، گريختن ممكن است دشوار باشد يا امكان كمک وجود نداشته باشد، از اين موقعيت ها می ترسد يا اجتناب می كند.
موقعيتهاي آگورافوبيک تقريبا هميشه ترس يا اضطراب را تحريک می كنند.
از موقعيت های آگورافوبيک به طور فعال اجتناب می شود، اين موقعيت ها به حضور يک همراه نياز دارند، يا با ترس يا اضطراب شديد تحمل می شوند.
ترس يا اضطراب با خطر واقعی كه توسط موقعيت های آگورافوبيایی ايجاد ميشوند و با موقعيت اجتماعي – فرهنگی، متناسب نيست.
ترس، اضطراب، يا اجتناب مداوم است، معمولا به مدت ٦ ماه يا بيشتر ادامه مييابد.
ترس، اضطراب ، يا اجتناب ناراحتی يا اختلال قابل ملاحظه بالينی در عملكرد اجتماعی، شغلی، يا زمينه های مهم ديگر اختلال ايجاد می كند.
اگر بيماری جسمانی ديگر مثل بيماری روده ملتهب، بيماري پاركينسون وجود داشته باشد، ترس، اضطراب، يا اجتناب آشكارا بيش از حد است.
يكی از خصوصيات اصلی آگورافوبيا، “اجتناب” است. اما اجتناب علامتی است كه در تعدادی از ديگر اختلالات نيز مشاهده می شود.
درمانگر بايد ساير عارضه های پزشكی مثلا، بيماری التهاب روده يا پاركينسون را كه رفتار اجتناب ممكن است در آنها حضور داشته باشد، مورد بررسی قرار دهد.
فوبیاهای خاص:
فوبياهای خاص (specific phobias) عبارتند از ترس های افراطی، غيرمنطقی، و مداوم نسبت به يک شیء يا يک وضعيت خاص.
فوبيا ريشه ی يونانی دارد و از فوبوس، يكی از خدايان يونانی كه دشمن خود را می ترساند، مشتق شده است. محرک های فوبیا زا معمولا ترس بسيار شديدی ايجاد می كنند، و همين دليل افراد فوبيک، براي اجتناب از آنها استراتژی هايی به كار می برند تا احتمال مواجه شدن با محرک های به حداقل برسد که به آن رفتارهای ايمنی می گویند.
افراد فوبيک معمولا می دانند كه ترس آنها از يک موقعيت يا رويداد ترس زا بيش از حد زياد يا غير منطقی است، اما مجموعه اي از باورهاي فوبيک (phobic beliefs) ايجاد كرده اند كه ظاهرا ترس آنها را در كنترل دارد.
اين باورها در درون خود اطلاعاتی به همراه دارند، اطلاعاتی درباره اين كه چرا فكر اين يا آن محرک تهديد آميز است و وقتی در وضعيت فوبيک قرار دارند چه واكنشي نشان دهند، مثل اجتناب از مواجهه با آن محرک.
امروزه بسياري از روش های درمان فوبياهای خاص برای اين طراحی شده اند كه باورهای غلط را به چالش بكشند و آنها را با افكار بهتری جايگزين كنند كه نزديک شدن به محرک های فوبی زا و مواجه با آنها را تشويق و تقويت می كنند.
ملاک های تشخیصی فوبیاهای خاص:
ترس يا اضطراب محسوس در مورد موضوع يا موقعيتی خاص مثل پرواز كردن، ارتفاعات، حيوانات، تزريق یا ديدن خون.
در كودكان، اين ترس يا اضطراب ممكن است با گريه، قشقرق ها، ميخكوب شدن، يا چسبيدن ابراز شود.
موضوع يا موقعيت فوبيک تقريبا هميشه ترس يا اضطراب فوری را تحريک می كند.
از موضوع يا موقعيت فوبيک به طور فعال با ترس يا اضطراب شديد اجتناب می شود.
ترس يا اضطراب با ايجاد خطر واقعی توسط موضوع يا موقعيت خاص و زمينه اجتماعی- فرهنگی تناسب ندارد.
ترس، اضطراب، يا اجتناب مداوم است، معمولا ٦ ماه يا بيشتر ادامه می يابد.
ترس، اضطراب، يا اجتناب ناراحتی يا اختلال قابل ملاحظه بالينی در عملكرد اجتماعي، شغلی يا زمينه های مهم ديگر ايجاد می كند.