در DSM-IV نام اين اختلال فوبيای اجتماعی (social phobia) و نام فرعی آن اختلال اضطراب اجتماعی در نظر گرفته شده بود اما DSM-5 نام اصلی اين اختلال را “اختلال اضطراب اجتماعی” (Social Anxiety Disorder) در نظر گرفته است، زيرا مشكلات به وجود آمده در اثر آنها، در مقايسه با ساير فوبياها، معمولا فراگيرتر هستند و در فعاليت های عادی فرد نابسامانی بيشتری به وجود می آورند.
اختلال اضطراب اجتماعي عبارت است از ترس شديد و دائمی از موقعيت هايی كه در آن ها فرد در جمع ديگران قرار میگيرد يا بايد جلوی آنها كاری انجام دهد مثلا، سخنرانی كند.
آنها از هرگونه موقعيت اجتماعی كه فكر میكنند ممكن است در آن يک رفتار خجالت آور داشته باشند يا هرگونه وضعيتی كه فكر ميكنند در آن مورد ارزيابی منفی ديگران قرار میگيرند، میترسند و سعی میكنند از آنها دور باشند.
ملاک های تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی:
ترس يا اضطراب محسوس در مورد يک يا چند موقعيت اجتماعی كه در آنها فرد با احتمال بررسی دقيق ديگران مواجه شود. از جمله نمونه های آن عبارتند از تعامل های اجتماعی مثل گفتگو داشتن، ملاقات كردن با افراد ناآشنا، توجه کردن به آن ها در هنگام خوردن يا نوشيدن و یا ایراد گرفتن از آنان هنگام سخنرانی.
در كودكان، اضطراب بايد در موقعيت های همسالان و به فقط هنگام تعامل با ديگران روی دهد.
فرد میترسد كه طوری عمل كند يا نشانه های اضطراب بروز دهد كه به صورت منفی ارزيابی شود. يعنی خجالت آور يا تحقيرآميز باشد طوری که به طرد شدن يا دلخوری ديگران منجر شوند.
موقعيت های اجتماعی تقريبا هميشه ترس يا اضطراب را برانگيخته می كنند.
در كودكان، ترس يا اضطراب ممكن است با گريه، قشقرق به پا کردن، ميخكوب شدن، چسبيدن، جمع كردن خود، يا ناتوانی در صحبت كردن در موقعيت های اجتماعی ابراز شود.
فرد از موقعيت های اجتماعی اجتناب می کند يا اين موقعيت ها با ترس يا اضطراب شديد تحمل میشوند.
ترس يا اضطراب با تهديد واقعی كه توسط موقعيت اجتماعی ايجاد می شود و با زمينه اجتماعی – فرهنگی بی تناسب است.
ترس، اضطراب، يا اجتناب مداوم است، معمولا ٦ ماه يا بيشتر ادامه می يابد.
ترس، اضطراب، يا اجتناب باعث می شود فرد به رنج شخصی يا نابسامانی شديد و از لحاظ بالينی معنادار در عملكرد اجتماعی، شغلی، يا ساير جنبه های مهم زندگی دچار مشکل شود.
این ترس، اضطراب، يا اجتناب ناشی از تأثيرات فيزيولوژيكي مواد مثل سوء مصرف مواد مخدر، دارو يا بيماري جسماني ديگر نيست.
ترس، اضطراب يا اجتناب با نشانه های اختلال روانی ديگر، مانند اختلال و حشت زدگی، اختلال بدشكلي بدن، يا اختلال طيف اوتيسم بهتر توجيه نمی شود.
اگر بيماری جسمانی ديگری مثل بيماری پاركينسون، چاقی، بدشكلی ناشی از سوختگی ها يا جراحت وجود داشته باشد، ترس، اضطراب، يا اجتناب آشكارا نامربوط يا بيش از حد است.
علل اختلال اضطراب اجتماعی:
عوامل ژنتیکی:
تعداد شواهدی كه نشان دهند اختلال اضطراب اجتماعی عنصر ژنتيکی دارد، رو به افزايش است. مثلا در مورد كودكان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، احتمال اينكه يكی از والدين يا هردوی آنها اختلال اضطراب اجتماعی داشته باشند بيشتر از كودكان سالم است، و مطالعات انجام شده روی دوقلوها نيز نشان می دهد كه در ايجاد اختلال اضطراب اجتماعی، عامل ژنتيک آشكار ولی خفيف وجود دارد.
عوامل رشدی:
چون اختلال اضطراب اجتماعی، در مقايسه با ساير اختلالات اضطراب، در سنين نسبتا پايينتری ظاهر می شود،عوامل رشدی و تجربه های كودكی احتمالا در آن تاثير می گذارند. برای مثال كودكانی كه در خود فرو رفته، گوشه گير و ساكت هستند، بيشتر احتمال دارد، كه به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا شوند؛ اما بسياری از كودكان بسيار گوشه گير و غير فعال به اختلال اضطراب اجتماعي مبتلا نمی شوند.
سبک تعامل والدين-فرزندان در دوران اوليه كودكی نيز می تواند در ايجاد اضطراب اجتماعی نقش داشته باشد.
والدين افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی روی فرزندان خود كنترل بيشتری دارند، مهربانی كمتر، رفتار بد در جلوی ديگران، خجالت دادن به عنوان روش تربيتی از ويژگی آنهاست.
عوامل شناختی:
اولا، افراد مبتلا به فوبيا اجتماعی در پردازش و تفسير اطلاعات نوعی سوگيری دارند كه باعث می شود درباره رويدادهای اجتماعی پيش بينی های بسيار منفی ای داشته باشند.
ثانيا، افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی عملكرد خود در موقعيت های اجتماعي را بيش از حد بد و ناشيانه می دانند.
ثالثا، بعضي از اين افراد زمانی كه می ترسند مورد ارزيابی منفی قرار گيرند، تمايل دارند توجه خود را به سوی خود و واكنش های اضطرابی خود معطوف كنند، پديده ای كه “توجه متمركز بر خود ناميده می شود.
درباره افزایش توجه و تمرکز در زمان صرف غذا بدانید
درمان اختلال اضطراب اجتماعی:
معلوم شده است كه هم درمان های “دارويی” و هم درمان های “شناختی-رفتاری” در تسكين علائم اختلال اضطراب اجتماعی موثر واقع می شوند و هر دو مورد استفاده قرار ميگيرند.
درمان های شناختی-رفتاری شامل موارد زیر می شود:
مواجهه درمانی كه آن درمانجو به رغم استرسی كه به او وارد می شوند، در يک موقعيت اجتماعی ترسناک باقی می ماند. اين موقعيت ممكن است يک موقعيت اجتماعی واقعی يا موقعيت اجتماعی مصنوعی باشد، كه در آن درمانگر نقش يک غريبه را ايفا می كند.
آموزش مهارت های اجتماعی، از جمله يادگيری مشاهده ای، تمرين رفتاری، فيدبک اصلاحی و تقويت مثبت. اين آموزش به نقص های موجود در مهارت های بالينی كه اغلب جزو ويژگی های افراد اضطراب اجتماعی هستند، می پردازد.
بازسازی شناختی، كه برای به چالش كشيدن و جايگزين كردن سوگيری های منفی در پردازش اطلاعات، خود-سنجی های منفی از عملكرد اجتماعی، و برای كاهش توجه متمركز بر خود، طراحی شده است.
هريک از اين عناصر به تنهايی می تواند، دستاوردهای درمانی ايجاد كند، اما ادغام آنها با يكديگر در قالب درمان شناختی-رفتاری باعث می شود كه ٦ تا ١٢ ماه بعد از درمان، دستاوردهای آن حفظ شود.
داروهايي مثل بازدارنده های مونوآمين اُكسيدازها، و اخيرا بازدارنده های بازجذب سروتونين ها،از اضطراب اجتماعی كم می كند.