اختلالات یادگیری شامل سه دسته اصلی می شوند که عبارتند از اختلالات در خواندن، اختلال در ریاضیات و اختلال در نوشتن.
اختلال در ریاضیات:
نوعی از اختلال یادگیری که با ناتوانی در انجام عملیات های ریاضی در ارتباط است.
متغیرهای گوناگونی بر توانایی های ریاضی تأثیر می گذارند که مهم ترین آن ها عبارتند از:
عوامل شناختی
عوامل آموزشی نظیر کیفیت و کمیت برنامه های آموزش ریاضی
عوامل شخصیتی نظیر خودپنداره و نگرش نسبت به ریاضی
الگوهای عصب روان شناختی نظیر آسیب های عصب شناختی و ادراکی
از میان عوامل مذکور، عوامل یا توانایی های شناختی در یادگیری ریاضی نقش بسزایی دارند.
مهارت های ریاضی و توانایی های شناختی:
توانایی های شناختی متعددی بر مهارت های ریاضی تأثیر دارند، که عبارتند از:
توانایی های زبانی
توانایی درک روابط فضایی:
این توانایی به ویژه در یادگیری ریاضیات مقطع دبستان نقش بسیاری
دارد و پیش نیاز یادگیری هندسه به شمار می آید.
استدلال:
استدلال مستلزم بکارگیری تفکر انتزاعی است و بسیاری از دانش آموزان با ناتوانی یادگیری در آن با مشکلات جدی مواجه هستند. بنابراین در آموزش آن ها به کارگیری موارد آموزشی محسوس و تا حد امکان در ارتباط با زندگی واقعی پیشنهاد شده است.
اگرچه ویژگی های افراد دارای اختلالات ریاضی از فردی به فرد دیگر متفاوت است ولی مشخصات عمده آن عبارتند از:
مشکل در شمارش، یادگیری عدد و انجام محاسبات
مشکل در اندازه گیری، گفتن زمان، شمارش پول
مشکل در استراتژی های حل مسئله و انجام محاسبات ذهنی
اختلال در نوشتن:
نوعی از اختلال یادگیری که با مشکل در نوشتن در ارتباط است. اختلال نوشتن شامل عمل فیزیکی نوشتن و هم کیفیت بیان نوشتاری می شود. از مشخصات عمده این افراد عبارتند از:
- پوزیشن نامناسب بدن و گرفتن نامناسب و محکم مداد
- خسته شدن سریع موقع نوشتن و اجتناب از تکالیف نوشتن و کشیدن نقاشی، مشکل در نوشتن شکل حروف، همچنین فضای بی ثبات بین حروف و کلمات
- مشکل در نوشتن یا کشیدن روی یک خط یا بین حاشیه ها
- مشکل در سازماندهی افکار روی کاغذ
- فراموش کردن کلمات حین نوشتن
- مشکل در گرامر و ساختار نحوی
اختلالات و نقائص همراه با اختلالات یادگیری:
نقص در پردازش شنیداری:
افرادی که دارای اختلال در یادگیری هستند معمولا دچار ضعف در توانایی درک و استفاده از اطلاعات شنیداری می باشند. این افراد اغلب در زمینه های زیر دچار مشکل هستند:
تمییز شنیداری شکل از زمینه،حافظه شنیداری، توالی شنیداری، هجی کردن و خواندن بیان نوشتاری
نقص در پردازش دیداری:
ضعف در توانایی درک و استفاده از اطلاعات دیداری. این افراد غالباً مشکلات زیر را دارند:
تمییز دیداری شکل از زمینه، توالی دیداری، پردازش دیداری حرکتی، حافظه دیداری، بسندگی دیداری، ارتباطات فضایی
اختلالات یادگیری غیر کلامی:
این برای افرادی است که هر سه اختلال یادگیری را با هم دارند و مشکلات ناشی از این اختلالات در سه نوع اختلال یادگیری با هم هم پوشانی دارند اما تفاوت هایی نیز وجود دارد.
این افراد اغلب در بیان کلامی واژگان، خواندن، درک، حافطه شنیداری و توجه به جزییات سالمند. اما مشکلاتی در زمینه های زیر دارند:
حل مسئله و محاسبات ریاضی، تکالیف بینایی- فضایی و هماهنگی حرکتی، درک زبان بدن و سرنخ های اجتماعی
نقائص عملکرد اجرایی:
عملکرد اجرایی به مجموعه ای از عملیات پردازشی عالی ذهن اطلاق می گردد که بر اساس رفتارهای هدفمند، چهارچوبی برای رسیدن به هدف فراهم می کند. این قابلیت ها مربوط به قسمت های جلوی مغز و شبکه های وسیع عصبی است که با آن مرتبط می باشد.
مطالعات علوم شناختی و علوم اعصاب نشان می دهد مهارت های عملکرد اجرایی در سالهای اول
زندگی شکل می گیرد و در دوران کودکی و نوجوانی قوی تر می شود؛ تکامل آن تا اوایل بزرگسالی
ادامه می یابد و در این مدت در تکامل سایر توانایی های فردی نقش ایفا می کند.
برای سنجش عملکرد اجرایی افراد روش های مختلفی وجود دارد.
از جمله پرسشنامه هایی است که برای تعیین سطح عملکرد اجرایی کودکان 1 تا 9 سال طراحی شده است.
از مهارت هایی که مرتبط با عملکرد اجرایی در نظر گرفته شده است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شروع کردن:
قابلیت آغاز کار به صورت مستقل که با طرح ایده و استراتژی حل مسئله صورت می گیرد. در صورتی که فردی در این زمینه ضعیف باشد برای شروع کردن کارهایش احتیاج به راهکار و تلنگر دارد.
برنامه ریزی و سازماندهی:
برای حل مسئله اجزای مهمی هستند. برنامه ریزی یعنی تعیین بهترین
راه برای رسیدن به هدف. به وسیله برنامه ریزی فرد با پیش بینی حوادث آینده و تعیین مراحل کار و اهداف جزئی، می تواند به کارش نظم دهد. افرادی که در این حوزه ضعف دارد بی برنامه عمل می کنند. سازماندهی، فرد را قادر می سازد کارش را به صورت یکپارچه جلو ببرد و در حل مسئله پراکنده عمل نکند. در سازماندهی، فرد در محیط و در کارها نظم را برقرار می کند.
همچنین درباره شایع ترین اختلالات رفتاری در کودکان بدانید.
کنترل هیجانی:
یعنی تسلط بر هیجانات عاطفی است و با مهار و تعدیل تکانه ها ارتباط نزدیکی دارد از جمله مواردی است که در آزمون ها به راحتی قابل مشاهده نیست.
نظارت:
به فرد قدرت ارزیابی و بازبینی می دهد و باعث می شود فرد بفهمد گفتار و رفتار او بر دیگران چه اثری می گذارد.
نقص توجه و بیش فعالی(ADHD):
اختلال مغزی که منجر به عدم توجه، بیش فعالی،حواس پرتی و یا ترکیبی از این مشخصات می شود. تخمین زده شده که یک سوم افراد دارای اختلال یادگیری، نقص توجه و بیش فعالی نیز دارند. مشابه با اختلال یادگیری، این اختلال نیز با ژنتیک و ساختار و عملکرد مغز در ارتباط است اما برخلاف اختلال یادگیری، ویژگی های این اختلال می تواند به عدم تعادل عصبی شیمیایی نیز نسبت داده شود که با استفاده از درمان دارویی و رفتاری قابل درمان است.