برنامه Son-Rise:
از سال 1891 مرکز درمان اوتیسم امریکا با کودکان طیف اوتیسم و دیگر ناتوانی های مرتبط با استفاده از برنامه ی Son-Rise کار کرده است. برنامه Son-Rise توسط والدین، برای والدین ایجاد شده است و در سرتاسر جهان پیش آگهی اولیه ی کودکان را تغییر داده و بهبود بخشیده است. همچنان که کودک رشد می کند، مجموعه ای از مهارت های مهم من جمله مهارت های ارتباطی وجود دارد که باید آنها را به دست آورد.
مهارت هایی از قبیل:
خودیاری، شناختی و مهارت های حرکتی درشت و ظریف. اگرچه هریک از این حوزه های رشدی مهم هستند، اما مهم ترین مسئله رشد اجتماعی می باشد.
این مدل به شما کمک می کند مراحلی را که کودک شما در طی آن از مهارت های پایه ایی به سمت ارتباطات اجتماعی پیشرفته تر حرکت می کند، ببینید. به علاوه زمانی که شما توانایی اجتماعی فعلی کودکتان و مرحله بعدی آن را در رشدش می بینید، می توانید یک برنامه آموزشی اجتماعی برای او ترتیب دهید.
چالش های مرتبط در کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم:
خودیاری: دستشویی رفتن، غذا خوردن، لباس پوشیدن و..
شناختی: ریاضی، خواندن، استدلال و..
اجتماعی تماس چشمی و ارتباط غیرکلامی: تماس چشمی تعاملی، به اشتراک گذاشتن حالات و..
ارتباط: واژگان، طول جمله، مهارت های مکالمه و..
دامنه توجه تعاملی: مدت زمان، بسامد،تعامل با همسالان و..
انعطاف پذیری: انعطاف ناپذیر و تحت کنترل، انعطاف پذیر و خودجوش
حرکتی درشت: هماهنگی و حرکت اندام، تعادل و..
حرکتی ظریف: هماهنگی چشم یا دست، ادراک حسی و..
تعامل اجتماعی از 4 رکن اساسی تشکیل شده است:
- ایجاد وحفظ تماس چشمی و ارتباط غیرکلامی
- ارتباط کلامی
- داشتن دامنه توجه تعاملی
- داشتن انعطاف پذیری در تعاملات
تماس چشمی و ارتباط غیرکلامی:
تماس چشمی پایه ای ترین روشی است که ما به وسیله ی آن با محیط اطرافمان ارتباط برقرار می کنیم و آشکارترین چیزی است که کودکان اوتیسم و سایر ناتوانی های مرتبط آن را انجام نمی دهند. درمان های دیگر ممکن است بر این حوزه تمرکز کنند اما به طور کلی آن را از طریق تکنیک های رفتاری تکراری انجام می دهند. در این روش، کودک تشویق به نگاه کردن به چشم های دیگران می شود تا چیزهایی را که می خواهد بدست آورد.
تاکید براین است که کودک این که دوست داشته باشد به مردم نگاه کند، را یاد بگیرد. باید آن ها را تشویق کنیم که بخواهند به چشم های دیگران نگاه کنند. با این روش آن ها قادر می شوند که ارتباطی قوی با مردم برقرار کنند. آنها می توانند بیانات چهره ای را یاد بگیرند (چون به صورت نگاه می کنند) ، یاد میگیرند صحبت کنند ( چون در این روش واژه ها فرمول سازی میشوند) و یاد می گیرند که مدت طولانی تری توجه کنند.
تماس چشمی همزمان با صحبت کردن و گوش دادن، جنبه ای مهم از ارتباط و تعامل با دیگران است. عنصر مهمدیگری که تعامل را تحت تأثیر قرار می دهد، ارتباط غیرکلامی یعنی بیان چهره ای و زبان بدن می باشد. برای کودکان مهم است که نه تنها از ارتباط غیرکلامی استفاده کنند، بلکه ارتباط غیرکلامی دیگران را درک کرده و به آن ها پاسخ دهد.
ارتباط کلامی:
ارتباطات اجتماعی در ارتباط بین مردم وجود دارد. این مدل متمرکز است بر کمک به کودک تا از گریه، ناله، کج خلقی و استفاده از حالات فیزیکی، برای برقراری ارتباط از کلمات استفاده کند.
قدم بعدی حرکت از تک کلمه (واژه های واضح) به سمت محتوای گسترده تر (اسامی، افعال و ..)، دوره های مکالمه و مهارت های مکالمه است.
هدف این است که کودک قادر به برقراری ارتباط برای چیزی که می خواهد، نمی خواهد، احساس می کند و چیزی که به آن علاقه دارد، بشود. همچنین قادر به شرکت در بازی ها و فعالیت های شگفت آوری که نیاز به ارتباط کلامی دارند، شوند. در وقع هدف اصلی این است که کودک صرفا قادر به سفارش غذا در رستوران نباشد، بلکه بتواند برای مدتی مناسب، درباره مسائل و رؤیاهایش با همسالان خود صحبت کند.
آتاکسی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
دامنه توجه تعاملی:
اگرچه کودک ممکن است توانایی تمرکز بر شیء یا فعالیتی که خودش درگیر آن است را داشته باشد، اما این نباید با دامنه توجه تعاملی اشتباه گرفته شود. تماشای تلویزیون، هل دادن یک ماشین به عقب و جلو، استفاده از کامپیوتر، ورق زدن کتاب، ساختن برج با لگوها، هیچ کدام از این فعالیت ها تعاملی نیستند. هدف این است که به کودک کمک شود تا توانایی تعامل با دیگران، نگاه کردن به دیگران، رعایت نوبت و برقراری ارتباط با افراد دیگر در فعالیت های مختلف (بازی های فیزیکی، بازی های تخیلی، مکالمات و …) را پیدا کند. تأکید بر این است که کودک از سطوح دامنه توجه تعاملی عبور کند تا هرچه بیشتر با مردم اطراف خود درگیر شود و متعاقب آن، زمان کمتری را صرف فعالیت های انحصاری کند.
انعطاف پذیری:
هر کسی که با کودک اوتیستیک سروکار دارد، می داند که توانایی انعطاف پذیری مهارتی بسیار ضروری برای رشد ارتباطات اجتماعی می باشد. کودکان این مهارت را به سختی می پذیرند. فقط کافی است که به غذا خوردن روتین کودک خود توجه کنید. مجبور هستید غذایی خاص را در بشقابی خاص با چنگالی خاص به او بدهید، خوابیدن روتین او! مجبور هستید صفحاتی خاص از کتابی خاص را برای او بخوانید. مجبور هستید که حتما 4 شعر برای او بخوانید نه یکی و امثالهم.
برای این که کودکان بتوانند دوست پیدا کرده و با اطرافیان خود ارتباط برقرار کنند، باید درباره انعطاف پذیری احساس راحتی داشته باشند. آن ها باید حتی در صورت تغییر برنامه ها نیز قادر به انجام کار خود باشند. باید وقتی که دیگران، اشیاء مورد علاقه آن ها را لمس می کنند یا زمانی که برنامه شام شب تغییر می کند، احساس آسودگی و راحتی کنند. این ها فقط برخی از دلایلی است که چرا انعطاف پذیری یک مهارت اجتماعی پایه ای است.