درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم همواره از موضوعات چالش برانگیز برای والدین و متخصصان بوده است. برخی کودکان در طیف اوتیسم ممکن است با محدودیت‌های غذایی و حساسیت‌های رفتاری یا فیزیکی نسبت به برخی خوراکی‌ها روبه رو شوند و همین مسئله بر روند رشد و سلامت عمومی آنها تاثیر می‌گذارد. آگاهی از نیازهای غذایی و به کارگیری روش‌های علمی و تدریجی برای تغییر عادات غذایی، میتواند نقش مهمی در بهبود وضعیت تغذیه و کیفیت زندگی این کودکان داشته باشد.
برای درمان و دریافت مشاوره در مورد کاردرمانی و گفتار درمانی میتوانید با شماره 09101427168 تماس بگیرید.
اهمیت تغذیه در درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم
پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند که کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است دچار کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی گوناگونی باشند. به عنوان مثال، سطوح پایین فعالیت بدنی و الگوهای غذایی محدود میتواند باعث اضافه وزن یا کمبود وزن در این گروه شود. همچنین عدم تعادل در میکروبیوم روده منجر به تشدید برخی از علائم اوتیسم می‌شود.
موارد زیر نمونه‌ای از کمبودهای رایج در رژیم غذایی جهت درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم است.
- ویتامین‌ها و مواد معدنی
آهن، روی، کلسیم، فیبر، اسید فولیک، ویتامین‌های A ،C ،D ،E ،K و همچنین ویتامین‌های گروه B (مانند B6 و B12)
- پروتئین و چربی‌های مفید
در برخی کودکان، رژیم غذایی فاقد پروتئین باکیفیت و اسیدهای چرب امگا ۳ است.
بهبود این کمبودها، بخش مهمی از درمان مشکلات تغذیه در کودکان اوتیسم را تشکیل می‌دهد. چراکه تغذیه مناسب میتواند به بهبود رشد جسمی و کارکردهای مغزی کمک کند.
عادات غذایی متداول در کودکان مبتلا به اوتیسم
درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم زمانی موثرتر خواهد بود که والدین و متخصصان به ویژگی‌های غذایی این کودکان توجه ویژه‌ای داشته باشند. برخی از عادات غذایی متداول در میان کودکان مبتلا به ASD عبارت است از:
- ترجیح غذاهای سرخ کردنی یا کربوهیدرات بالا
در مواردی، کودک صرفا به سراغ مواد غذایی چرب یا شیرین می‌رود و از خوردن خوراکی‌های دیگر امتناع میکند.
- انتخاب یک طعم خاص (شیرین، شور، ترش یا تلخ)
ممکن است کودک فقط غذاهای شیرین یا شور را بپذیرد و از سایر طعم‌ها دوری کند.
- امتناع از خوردن غذاهای خاص با بافت متفاوت
نظیر سبزیجات پخته یا خوراکی‌های لزج (مثل بامیه) که باعث نارضایتی کودک می‌شود.
- محدودیت شدید دمای غذا
بعضی کودکان اوتیسمی به صورت جدی اصرار دارند که غذایشان حتما گرم یا سرد باشد و طبعا اگر دمای غذا تغییر کند، از خوردن امتناع می‌کنند.
در صورت تمایل مطالعه کنید:
بهترین رژیم غذایی برای اوتیسمی ها
هرچند درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم نمی‌تواند صرفا با یک رژیم غذای ثابت صورت گیرد، اما می‌توان با توصیه‌ها و راهکارهایی کلی، شرایط غذایی بهتری را برای این کودکان فراهم کرد.
رژیم غذایی متعادل:
- تمرکز بر پروتئین‌های بدون چربی (مانند مرغ، ماهی، تخم مرغ)
- مصرف منظم چربی‌های مفید و کربوهیدرات‌های پیچیده (غلات سبوس دار، میوه‌ها و سبزیجات)
- انتخاب غذاهای حاوی فیبر بالا برای بهبود عملکرد روده
رژیم بدون گلوتن و کازئین:
- برخی پزشکان و والدین گزارش می‌دهند که حذف گندم و لبنیات میتواند به کاهش التهابات گوارشی و شاید تعدیل علائم اوتیسم کمک کند.
- این موضوع بیشتر برای کودکانی مطرح می‌شود که حساسیت یا عدم تحمل گلوتن و کازئین دارند.
استفاده از مکمل‌ها:
- مولتی ویتامین‌ها، پروبیوتیک‌ها و اسیدهای چرب امگا۳ می‌توانند شکاف‌های تغذیه‌ای را پر کنند.
- البته مصرف آنها حتما باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.
لیست غذاهای مناسب:
- پروتئین‌های باکیفیت (ماهی، گوشت گاو، مرغ و…)
- میوه‌ها و سبزیجات تازه و ارگانیک (یا منجمد بدون افزودنی)
- غلات کامل (جو، برنج قهوه‌ای، کینوا)
- منابع امگا۳ (مغزها، دانه‌ها و ماهی آزاد)
لیست غذاهای نامناسب:
- غذاهای فرآوری شده با افزودنی‌های مصنوعی (رنگ، نگه دارنده، شیرین کننده صنعتی)
- گلوتن (گندم، جو) و کازئین (شیر و مشتقات لبنی) برای کودکانی که حساسیت دارند.
- ذرت، سویا و سایر مواد حساسیت زا در صورت وجود آلرژی
انواع مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم
برای درمان مشکلات تغذیه در کودکان اوتیسم ابتدا باید شناخت کاملی از نوع یا منشاء این مشکلات را داشت.
- ناتوانی در نشستن حین غذا خوردن
بسیاری از کودکان اوتیسمی به دلیل اختلال در توجه یا تحرک زیاد، ممکن است نتوانند زمان کافی برای خوردن غذا در یک موقعیت بنشینند. در چنین مواردی، افزایش وعده‌های غذایی کوچک یا آموزش نشستن آرام همراه با تشویق، مؤثر خواهد بود.
- حساسیت‌های غذایی
یک ماده غذایی خاص ممکن است موجب دل درد یا ناراحتی کودک شود و او شروع به اجتناب از آن کند. گاهی این حساسیت‌ها به کل گروهی از غذاها تعمیم داده می‌شوند. کار با متخصص تغذیه یا آلرژی میتواند در این مواقع ضروری باشد.
- اختلالات حرکتی در جویدن یا بلع
برخی کودکان به دلیل مشکلات گفتاری و حرکتی قادر به جویدن غذاهای سفت یا پیچیده نیستند. حمایت گفتاردرمانی یا کاردرمانی میتواند در کنار تغذیه کمکی باشد.
- عادات غذایی محدود
برخی کودکان از نظر طعم، بافت یا رنگ غذا بسیار انتخاب‌گر هستند و فقط تعداد محدودی غذای خاص را می‌پذیرند. اگر این محدودیت جدی باشد، میتواند منجر به سوء تغذیه یا رشد ناکافی گردد.
عوارض عدم درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم
عدم رسیدگی یا بی‌توجهی به درمان مشکلات غذایی کودکان اوتیسم ممکن است عواقب زیر را به همراه داشته باشد.
- سوء تغذیه یا ضعف جسمانی: کاهش وزن، کمبود انرژی و کاهش مقاومت بدنی
- مشکلات گوارشی: به دلیل پایین بودن دریافت فیبر یا مایعات
- کم آبی بدن: اگر کودک مصرف مایعات را محدود کند.
- کمبود ویتامین و مواد معدنی: منجر به رنگ پریدگی یا ضعف ایمنی
- رشد ناکافی و مشکلات رشدی: کاهش قد، اختلال در تشکیل استخوان‌ها یا تاخیر در رشد ذهنی
راهکارهای درمان اختلالات تغذیه ای در کودکان مبتلا به اوتیسم
چند نکته کلیدی برای درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم وجود دارد.
- به تدریج قرار دادن غذای جدید
اجازه دهید کودک بوی غذا را حس کند یا مقدار بسیار کمی از آن را مزه کند. تشویق مداوم کودک برای غلبه بر ترس از طعم یا بافت جدید اهمیت دارد.
- استفاده از علاقه مندی‌های کودک
غذاهای جدید را میتوانید با طعم‌های موردعلاقه کودک (مثل سس یا چاشنی خاص) ترکیب کنید. قرار دادن غذا در کنار مورد علاقه کودک، احتمال پذیرش را افزایش می‌دهد.
- تکنیک‌های تشویقی
درصورت قبول غذاهای جدید، از تحسین کلامی یا حتی پاداش کوچک استفاده کنید. این رویکرد رفتاری، انگیزه کودک را برای امتحان مزه‌های متفاوت بالا می‌برد.
- کمک متخصص
در موارد شدید، کاردرمانی یا گفتاردرمانی لازم است تا مشکلات حرکتی و گفتاری بررسی شود. همچنین مشاوره با متخصص تغذیه و روانشناس میتواند در انتخاب رژیم مناسب و اصلاح رفتارهای غذایی مفید باشد.
اصلاح رفتارهای مشکل ساز در وعده های غذایی
برخی کودکان اوتیسمی ممکن است برای جلب توجه یا به علت بی‌نظمی‌های رفتاری، از خوردن امتناع کنند. در اینجا چند راهکار برای مقابله با این رفتارها به منظور درمان مشکلات تغذیه در کودکان اوتیسم ارائه می‌شود.
- به کارگیری الگوهای مشخص برای وعده غذایی
تعیین ساعت ثابت برای وعده‌های غذایی و محدود کردن طول زمان غذا خوردن به ۲۰ یا ۳۰ دقیقه و تشویق به نشستن
- هدایت دستی و تشویقی
گاهی گرفتن دست کودک و کمک به او در استفاده از قاشق، به پذیرش غذای جدید منجر می‌شود. اما تکرار منظم این حرکت، به کاهش ترس یا بی رغبتی کودک کمک خواهد کرد.
- ایجاد حس کنترل برای کودک
انتخاب میان دو یا سه گزینه غذایی مختلف (همگی سالم) میتواند به کودک حس استقلال دهد. همین امر باعث می‌شود او از تجربه غذاهای جدید کمتر احساس اجبار کند و همکاری بیشتری نشان دهد.
- نادیده گرفتن رفتارهای منفی
اگر کودک برای به دست آوردن توجه، از خوردن اجتناب میکند، بهتر است والدین در لحظه این رفتار را نادیده بگیرند. اما در مقابل، وقتی کودک تلاش مثبتی برای امتحان غذا میکند، او را تشویق کنند.
چطور غذاهای جدید را وارد برنامه غذایی کودک کنیم؟
در درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم، آشنا کردن کودک با یک غذای تازه، بیشتر شبیه به یک سفر تدریجی است تا یک تغییر ناگهانی. کودکان به ویژه در سنین پایین، معمولا به خوراکی‌هایی که با آنها آشنا نیستند، واکنش منفی نشان می‌دهند. برای همین یکی از اصول مهم در معرفی غذاهای جدید این است که کودک فرصت پیدا کند با طعم، بافت و ظاهر غذا بدون آنکه احساس اجبار کند، آشنا شود.
اگر غذایی که قصد داریم معرفی کنیم، از نظر رنگ یا شکل ظاهری شبیه به غذاهایی باشد که کودک قبلا دوست داشته، احتمال پذیرشش بیشتر می‌شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود غذای تازه را کنار غذای مورد علاقه کودک در بشقاب قرار دهید. بدون اصرار فقط اجازه دهید کودک آن را ببیند، بو بکشد یا اگر مایل بود، امتحان کند. همین مقدار تعامل در دفعات مختلف میتواند کم کم باعث علاقه‌مندی شود.
یکی از راهکارهای مؤثر، استفاده از آشنایی تدریجی است. یعنی ابتدا فقط اجازه دهید کودک غذا را لمس یا بو کند. بعدا مقدار بسیار کمی از آن را روی زبان بگذارد. هدف از این کار ایجاد آشنایی بدون استرس است. اگر کودک در طیف اوتیسم قرار دارد، بهتر است غذاهای جدید را با طعم دهنده‌هایی آماده کنید که برای او خوشایند هستند. به این ترتیب طعم غذا برایش آشنا خواهد بود و احتمال پذیرشش بالا می‌رود.
می‌توان از تکنیک‌های تشویقی هم استفاده کرد. مثلا تعیین یک جایزه کوچک در صورت امتحان غذا، مثل دادن یک دسر محبوب، میتواند کودک را ترغیب کند. اما توجه داشته باشید که هدف ایجاد انگیزه است نه رشوه دادن.
رفتار درست هنگام غذا دادن به کودک مبتلا به اوتیسم
در درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم گاهی لازم است برای آموزش غذا خوردن، تعامل فیزیکی هم داشته باشیم. برای نمونه می‌توان دست کودک را گرفت و به آرامی قاشق را به سمت دهانش هدایت کرد. اگر غذا را پذیرفت حتما او را تشویق کنید. اما اگر متوجه شدید کودک به خاطر جلب توجه غذا نمی‌خورد، بهتر است بی‌توجهی نشان دهید تا این رفتار تکرار نشود.
کودکان اوتیستیک پس از پشت سر گذاشتن مراحل درمان تغذیه‌ای، معمولاً افزایش وزن و رشد بهتری دارند. به مرور که روند معرفی غذا پیش می‌رود، خود کودک نیز علاقه بیشتری به امتحان مزه‌های جدید نشان خواهد داد. پس صبر و پیگیری دو عامل مهم در این مسیر هستند.
نقش کاردرمانی در تغذیه کودکان اوتیستیک
در مواردی که رژیم غذایی کودک بیش از حد محدود باشد، مراجعه به متخصص الزامی است. کاردرمانگران، متخصصان تغذیه، گفتاردرمانگران و روانشناسان رفتاری می‌توانند در کنار هم، برنامه‌ای موثر برای بهبود تغذیه کودک طراحی کنند. این همکاری تخصصی، کمک میکند کودک به تدریج تنوع غذایی را بپذیرد و کیفیت تغذیه‌ای‌اش ارتقا یابد.
نتیجه گیری
درمان مشکلات تغذیه ای در کودکان اوتیسم فرآیندی است که نیاز به صبر، دقت و تعامل میان والدین و متخصصان دارد. تغذیه سالم برای رشد فیزیکی و ذهنی کودکان مبتلا به اوتیسم اهمیت ویژه‌ای دارد و اصلاح عادات محدود یا حساسیت‌های غذایی، از بروز سوء تغذیه جلوگیری میکند. با برداشتن گام‌های کوچک، مانند معرفی تدریجی غذاهای جدید، توجه به علایق کودک و بهره گیری از توصیه‌های متخصصان، والدین می‌توانند کیفیت تغذیه‌ای و سطح سلامت فرزند خود را بهبود بخشند.
سوالات متداول درمان مشکلات تغذیه در کودکان اوتیسم
- چگونه کودک اوتیسمی را به خوردن غذاهای جدید ترغیب کنیم؟
معرفی تدریجی غذاهای جدید، ترکیب آنها با غذاهای موردعلاقه کودک و استفاده از تشویق و پاداش میتواند به پذیرش غذاهای متنوع کمک کند.
- آیا رژیم بدون گلوتن و کازئین به بهبود علائم اوتیسم کمک میکند؟
برخی والدین و متخصصان گزارش دادهاند که حذف گلوتن و کازئین ممکن است به کاهش مشکلات گوارشی و بهبود برخی رفتارهای کودکان اوتیسمی کمک کند، اما شواهد علمی قطعی در این زمینه وجود ندارد.
- چرا کودکان اوتیسمی اغلب غذاهای محدودی را می‌پذیرند؟
حساسیت به بافت، طعم یا دمای غذا، مشکلات حسی و الگوهای رفتاری خاص باعث می‌شود که برخی کودکان اوتیسمی فقط تعداد محدودی از غذاها را مصرف کنند.
مطلب خیلیی خوبی درمورد مشکلات تغذیه ای کودکان اوتیسم بود، ممنون از شما