کودکان در مسیر رشد و کشف جهان اطراف خود، بارها با احساسات مختلف از جمله ترس و اضطراب روبه رو می‌شوند. اما چه زمانی این ترس‌ها از یک واکنش طبیعی فراتر می‌روند و به مشکلی جدی تبدیل می‌شوند؟ موضوع انواع ترس و فوبیا در کودکان دقیقا به این سوال می‌پردازد.
این اختلالات گاهی چنان تاثیری بر رفتار و زندگی روزمره کودکان می‌گذارند که والدین را نگران و به دنبال راه حلی برای رفع آن‌ها می‌کشانند. اگر به دنبال درک بهتر علت این ترس‌ها و موثرترین روش درمان فوبیا در کودکان آن‌ها هستید، با ما همراه باشید تا راهکارهایی علمی و اثربخش از جمله کاردرمانی را بررسی کنیم. همچنین با خدمات حرفه‌ای مجموعه کاردرمانی نوین آشنا خواهید شد، که همراهی مطمئن برای کمک به کودکان شماست.
جهت دریافت مشاوره و انواع خدمات کاردرمانی ، گفتار درمانی و مشاوره کودک میتوانید به شماره 09101427168 تماس بگیرید.
انواع ترس و فوبیا در کودکان چیست و چرا به وجود می آیند ؟
انواع ترس و فوبیا در کودکان در دسته اختلالات روانی قرار می‌گیرند و زمانی مطرح می‌شوند که فرد، کودکان یا بزرگسالان، با دیدن یک شیء یا قرار گرفتن در موقعیتی خاص، اضطرابی مهارناپذیر را تجربه کنند. در این حالت، شخص چنان درگیر وحشت می‌شود که کنترل احساسات خود را دشوار می‌بیند و این ترس افراطی میتواند روال عادی زندگی را مختل کند.
علت بروز انواع ترس و فوبیا در کودکان
- برخی از کودکان از طریق عوامل ژنتیکی یا سابقه خانوادگی بیشتر مستعد دلهره‌های نهادینه می‌شوند. مثلا در برخورد با جمع‌های ناآشنا زودتر دچار ترس‌های اجتماعی می‌گردند.
- در موارد دیگر، این هراس میتواند از مشاهده ترس شدید اعضای خانواده ناشی شود. به عنوان نمونه اگر کودکی مکررا ببیند که والدینش از جانداری خاص میترسند، امکان الگو برداری او هم بالاتر می‌رود.
- حتی تجربه موقعیت‌های ناگوار یا تصادفی که ممکن است از نظر دیگران بی‌خطر باشد، در ذهن کودک تبدیل به منبع وحشتی مداوم می‌گردد.
- تماشای فیلم‌های ترسناک یا شنیدن داستان‌های رعب آور نیز میتواند دل نگرانیهای کودک را تشدید کند، حتی اگر آن فیلم یا داستان چندان واقعی نباشد.
آیا احساس ترس در کودکان یک اتفاق طبیعی است ؟
کودک در مسیر کشف جهان پیرامون، ممکن است بارها با ترس‌ها و اضطراب‌های مختلف روبه‌رو شود. این فرایند، بخشی از رشد روانی اوست. چراکه با هر تجربه تازه، حالت‌های احساسی گوناگونی را پشت سر می‌گذارد. بنابراین بیشتر خردسالان در سال‌های اولیه زندگی، از عوامل متعددی میترسند. برای مثال، احساس وحشت از تاریکی یا حیوانات، یکی از مرسوم‌ترین نگرانی‌هاست. خوشبختانه، بسیاری از این هراس‌ها به مرور کمرنگ می‌شوند و حتی اگر شدید باشند، به کمک حمایت والدین آرام می‌گیرند.
علائم و نشانه های شایع انواع ترس و فوبیا در کودکان
برای اینکه بیشتر متوجه شوید که فرزندتان دارای انواع ترس و فوبیا در کودکان است باید علائم زیر را جدی بگیرید. گاهی اوقات والدین متوجه می‌شوند که ترس فرزندشان از حالت معمول فراتر رفته است. برخی از علامت‌های رفتاری یا جسمانی رایج عبارت‌اند از:
- تپش شدید قلب یا بالا رفتن ضربان
- تعریق ناگهانی یا لرزش دست‌ها و پاها
- احساس تنگی نفس، تب کردن
- حالت تهوع یا درد خفیف در قسمت شکم و قفسه سینه
- جیغ کشیدن، گریه مداوم، کابوس در خواب یا حتی شب ادراری
- بی‌رغبتی به حضور در مکان یا موقعیتی که باعث استرس می‌شود
- به هم ریختگی در گفتار یا ادای کلمات نامفهوم
معرفی انواع ترس و فوبیا در کودکان
انواع ترس و فوبیا در کودکان گاه به شکل‌های گوناگون در رفتار روزمره‌شان نمایان می‌شود؛ از چسبیدن به والدین گرفته تا گریه‌های ناگهانی در موقعیت‌های خاص. این احساس‌های ترس آلود می‌توانند به دلیل تجربههای ناخوشایند گذشته، عوامل ژنتیکی یا محیطی پدید آیند. در ادامه، با رایج‌ترین انواع فوبیا در کودکان آشنا می‌شوید که هرکدام نیازمند درک و همراهی والدین است.
- هراس از حیوانات و حشرات
فوبیا حیوانات از جمله مرسوم ترین انواع ترس در کودکان میباشد. ممکن است کودک در ظاهر بدون دلیل از سوسک، مورچه یا حتی گربه بترسد و حاضر نباشد پایش را بیرون از خانه بگذارد. گاهی دیدن عکسی از آن موجود هم برایش کافی است تا دچار وحشت شود. در این شرایط، همراهی و پذیرش احساس کودک بسیار مهم است؛ چرا که تحقیر یا سرزنش او میتواند این ترس را عمیق‌تر کند.
- وحشت از شلوغی یا آگورافوبیا
ترس از مکان‌های شلوغ از انواع ترس و فوبیا در کودکان است که به آن آگورافوبیا نیز میگویند. برخی کودکان در مکان‌هایی مانند مراکز خرید، خیابان‌های پرتردد یا سالن‌های پرجمعیت، حس ناامنی شدید می‌کنند و مضطرب می‌شوند. چنین کودکانی ممکن است دست والدین را محکم بگیرند یا حتی شروع به گریه کنند. حضور فردی مطمئن در کنارشان باعث آرامش خواهد شد، اما ریشه‌های این ترس باید با دقت بیشتری بررسی شود.
- اضطراب حضور در جمع
بعضی کودکان از شرکت در جمع‌های خانوادگی، مهمانی‌ها یا کلاس درس می‌هراسند و کنج خلوت خود را ترجیح می‌دهند. حتی ممکن است در این موقعیت‌ها، بی‌تفاوت یا کاملا ساکت باقی بمانند. این مدل از انواع ترس و فوبیا در کودکان، نشان دهنده ترس از روبه رو شدن با قضاوت دیگران یا محیط ناآشناست. برای کاهش این اضطراب، تشویق به برقراری ارتباط با همسالان و ارائه فرصت‌های تدریجی برای صحبت‌کردن مفید خواهد بود.
- دغدغه و فوبیا جدایی از والدین
از رایج‌ترین انواع ترس در کودکان، فوبیای جدایی و دور ماندن از والدین میباشد. برخی کودکان طاقت دوری از پدر یا مادر را ندارند و حتی لحظه‌ای غیبت آن‌ها برایشان حکم فاجعه دارد. صبح‌های قبل از مدرسه یا مهدکودک، بیشترین زمان بروز این هراس است و ممکن است گریه و حتی جیغ زدن را در پی داشته باشد. ایجاد حس اطمینان به کودک و توضیح اینکه والدین به زودی بازمی‌گردند، کمک فراوانی به آرام‌کردن او می‌کند.
- دلهره و ترس از تاریکی
ترس از تاریکی از دیگر انواع ترس و فوبیا در کودکان است که به آن نیکوتوفوبیا هم گفته می‌شود. هنگامی که شب فرا می‌رسد و چراغ‌ها خاموش می‌شود، برخی بچه‌ها تصور می‌کنند موجوداتی ترسناک در کمین آن‌ها هستند. این ترس ممکن است به شکل جیغ، بیخوابی یا بیدار ماندن تا خود صبح نمایان شود. در چنین حالتی، وجود نور کم یا نشستن مدتی کنار کودک میتواند به او احساس امنیت بدهد و به تدریج از ترس تاریکی بکاهد.
- دلهره از پایان زندگی (مرگ)
کودکانی که شاهد فوت یکی از اعضای خانواده یا حتی حیوان خانگی بوده‌اند، گاه دچار نگرانی دائمی از مرگ و نبود اطرافیانشان می‌شوند. این دلشوره ممکن است به کابوسهای شبانه یا بیخوابی بیانجامد و کودک دائما پرسش‌هایی در مورد چرا رفت و کی بازمی‌گردد داشته باشد. گفت و گو با زبانی ساده و اطمینان بخشی میتواند کمک کند کودک با این مفهوم راحت‌تر کنار بیاید.
- حملات ناگهانی هراس
گاهی اوقات، کودک بدون پیش زمینه مشخصی دچار حالتی می‌شود که ضربان قلبش تند می‌زند، به سختی نفس می‌کشد و حس می‌کند خطری تهدیدش می‌کند. این همان حمله هراس است که اگر به درستی مدیریت نشود، ممکن است در آینده هم تکرار شود. آموزش چند تکنیک تنفس عمیق و برخورد آرام والدین به او در این لحظات کمک زیادی می‌کند.
- سکوت انتخابی (به طور ناگهانی حرف نزدن)
این مدل از انواع ترس و فوبیا در کودکان به این صورت است که برخی از کودکان در جمع‌های خاصی مثل کلاس درس، مهمانی یا محیط‌های ناآشنا، کاملا ساکت می‌شوند و حتی یک کلمه حرف نمی‌زنند؛ در حالی که در خانه کاملا پرحرف و سرزنده‌اند. این وضعیت اغلب نشان دهنده اضطرابی پنهان در محیط‌های جدید است. همکاری با مشاور یا مربی و فراهم‌کردن فضای دوستانه و ایمن، میتواند به کودک کمک کند به تدریج صدایش را در جمع پیدا کند.
درمان انواع ترس و فوبیا در کودکان با کاردرمانی
انواع ترس و فوبیا در کودکان میتواند تأثیرات قابل توجهی بر زندگی روزمره آن‌ها داشته باشد. والدین اغلب به دنبال راهکارهایی موثر هستند تا بتوانند به فرزندشان کمک کنند این هراس‌ها را پشت سر بگذارد. اگرچه درمانهای متغددی وجود دارد اما یکی از اثربخش‌ترین روش‌های درمانی که طی سال‌ها موفقیت چشمگیری در این حوزه داشته، کاردرمانی است.
کاردرمانی چگونه ترس‌ها را کاهش میدهد ؟
کاردرمانی یک رویکرد جامع و علمی میباشد که هدف آن کمک به کودکان در مدیریت و کاهش ترسهایشان است. این روش درمانی با تکیه بر تکنیک‌های رفتاری و بازی محور، کودکان را به صورت غیرمستقیم و مرحله به مرحله با موضوعات ترس آور مواجه می‌کند. درمانگران با شناسایی ریشه‌های اصلی ترس، برنامه‌ای مخصوص به هر کودک را طراحی می‌کنند که به کودک اجازه میدهد در فضایی امن و دوستانه به تدریج بر هراس‌هایش غلبه کند.
مجموعه کاردرمانی نوین با تیمی از متخصصان حرفه‌ای و باتجربه در زمینه درمان انواع ترس و فوبیا در کودکان ، آماده ارائه خدمات است. این مجموعه با بهره گیری از جدیدترین متدهای علمی و ایجاد محیطی صمیمی و امن، به کودکان کمک می‌کند تا با چالش‌های روحی خود روبه رو شوند و آن‌ها را پشت سر بگذارند.
جهت دریافت مشاوره و انواع خدمات کاردرمانی ، گفتار درمانی و مشاوره کودک میتوانید به شماره 09101427168 تماس بگیرید.
مزایای کاردرمانی برای کودکان
- بهبود مهارت‌های مقابله‌ای: کودکان می‌آموزند چگونه در موقعیت‌های استرس‌زا، احساسات خود را مدیریت کرده و آرامش خود را حفظ کنند.
- افزایش اعتماد به نفس: با کاهش ترس‌ها، کودکان به توانایی‌های خود ایمان بیشتری پیدا می‌کنند و با جرأت بیشتری با محیط اطراف روبه رو می‌شوند.
- ارتقای تعاملات اجتماعی: بسیاری از ترس‌های کودکان مانند اضطراب اجتماعی یا لالی انتخابی، با کاردرمانی بهبود می‌یابند و کودکان می‌توانند راحت‌تر با همسالان و بزرگسالان ارتباط برقرار کنند.
- تقویت مهارت‌های حرکتی و ذهنی: ترکیب فعالیتهای بازی محور و تمرین‌های فیزیکی در کاردرمانی نه تنها برای درمان ترس در کودکان مفید است، بلکه به تقویت سایر جنبه‌های رشد کودک نیز کمک می‌کند.
نتیجه گیری
انواع ترس و فوبیا در کودکان بخشی از تجربههای احساسی آن‌هاست که در برخی موارد میتواند طبیعی و زودگذر باشد. اما زمانی که این ترس‌ها به اختلال تبدیل شده و زندگی روزمره کودک را مختل می‌کنند، نیاز به توجه و درمان جدی دارند. کاردرمانی به عنوان یک روش علمی و موثر میتواند به کودکان کمک کند تا بر هراس‌های خود غلبه کرده و زندگی بهتری را تجربه کنند. مجموعه کاردرمانی نوین با بهره گیری از تیم متخصص، محیطی امن و برنامه‌های درمانی هدفمند، در این مسیر همراه شما و فرزندتان خواهد بود.
سوالات متداول انواع ترس و فوبیا در کودکان
- چرا کودکان از تاریکی میترسند؟
ترس از تاریکی معمولا به دلیل تخیل بالای کودکان و احساس ناامنی در محیط‌های کم نور رخ میدهد. این موضوع میتواند به مرور زمان با ایجاد حس امنیت و همراهی والدین بهبود یابد.
- آیا ترس از حیوانات در کودکان طبیعی است؟
بله، بسیاری از کودکان از حیوانات یا حشرات میترسند. این ترس میتواند به دلیل تجربههای منفی، مشاهده واکنش دیگران یا تخیلات ذهنی ایجاد شود.
- بهترین روش برای کمک به کودکان در مقابله با ترسهایشان چیست؟
صحبت کردن با کودک، گوش دادن به نگرانیهای او، اجتناب از تحقیر و در صورت نیاز، مراجعه به متخصصانی مانند کاردرمانگران میتواند موثر باشد.
- چه علائمی نشان میدهد که ترس کودک نیاز به درمان تخصصی دارد؟
اگر ترس کودک با علائمی مانند اضطراب شدید، کابوسهای مکرر، بیخوابی یا اجتناب از فعالیتهای روزمره همراه باشد، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید.