بازی درمانی از مهم ترین فعالیت های کودکان محسوب میشود، میتوان گفت که از ضروریات زندگی اوست. کودکان از طریق بازی مهارت‌های حسی، حرکتی، اجتماعی و رفتاری را می آموزند، تقویت می کنند و به تدریج ارتقا می بخشند. بازی وسیله ای است که کودک با استفاده از آن احساسات خود را بیان می کند، مهارت حل مسئله را به دست آورد، به سمت مستقل شدن و اعتماد به نفس داشتن پیش می رود. کودک در این بین با احساسات و شخصیت خود آشنا می شود و طریقه زندگی در اجتماع خود را می آموزد. به طور کلی کودک هر آنچه که برای زندگی لازم دارد را در ابتدا از طریق بازی به دست می آورد.
دریافت خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی در کلینیک نگاه نوین : 09101427168 | 02133789214
بازی درمانی
امروزه با پیشرفت علم، محققان به این نتیجه دست یافته اند که یکی از بهترین و موثرترین راه های تشخیص و درمان اختلالات کودکان بازی می باشد؛ بنابراین بازی هم به عنوان وسیله ای برای تشخیص مشکلات و اختلالات کودکان و هم به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدف درمانی و حتی گاهی خود بازی به عنوان هدف درمان در نظر گرفته می شود. در طی بازی کودک در فضایی که می پسندد و با آن احساس راحتی می کند قرار می گیرد، اینجاست که کودک به راحتی افکار و احساسات خود را بروز می دهد و درمانگر با مشاهده فعالیت ها، اقدامات و بیانات کودک به مشکلاتش پی ببرد. به طور مثال کودکی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته است، در طی جلسه درمانی و بازی با اسباب بازی، عروسک را دعوا می کند یا رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان میدهد یا کودکی که خجالتی است در طی بازی و صحبت با عروسک، آن را ” خود” می داند و احساساتش را این گونه بیان میکند. گاهی بازی به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدف درمانی مورد استفاده قرار می گیرد؛ کودکانی که مشکل حرکتی دارند، اگرآموزش مهارت های حرکتی و حسی در قالب بازی هایی که هدف دار توسط درمانگر انتخاب می شوند به کودک ارائه شود، بسیار تاثیرگذار خواهد بود. یا کودکی که مشکلات ارتباطی دارد مانند کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، در بازی با درمانگر و عروسک و یا بازی در گروه های همسالانی که با معیارهای درمانی توسط درمانگر تشکیل شده می تواند مهارت های لازمه را بدست بیاورند.
جلسات بازی درمانی توسط متخصص آن که در این زمینه تجربه دارد به صورت هفتگی برگزار می شود. متخصصان از دو رویکرد با توجه به شرایط کودک در جلسات بازی درمانی استفاده می کنند؛ یکی از رویکردها به این صورت استکه درمانگر نقشی فعال در اتاق بازی دارد که عمدتا برای ” بازی با هدف درمان” یا کودکانی که بازی نمی کنند استفاده میشود و در دومین رویکرد درمانگر در جلسه بازی، منفعل است و تنها بازی کودک را مشاهده و تحلیل می کند. جلسات بازی درمانی به دو صورت گروهی و فردی با تشخیص درمانگر انجام می شوند که هر کدام مزایای درمانی خود را دارند.
انواع روش های بازی درمانی
امروزه از شیوه های مختلفی برای بازی درمانی استفاده می شود که به تشخیص بازی درمانگر آن ها در جلسات مورد استفاده قرار میگیرند.
- بازی های فیزیکی: در استفاده از بازی های فیزیکی درگیر کردن اعضای بدن کودک در فعالیت بازی است. درمان مشکلات حسی و حرکتی، دور کردن کودک از تنبلی و کسالت، تخلیه انرژی و اکتشاف محیطی که کودک در آن قرار دارد از جمله مواردی است که در رابطه با آنها از این نوع بازی ها استفاده می شود.
- بازی های تقلیدی: کودکان به شدت تحت تاثیر والدین خود قرار دارند و رفتارهای آن ها را می آموزند و تقلید می کنند. در استفاده از این شیوه، از کودک خواسته می شود که نقش مادر یا پدر خود را بپذیرد و آن را بازی کند. از این طریق می توان به احساسات کودک نسبت به خانواده اش پی برد.
- بازی های نمادین: این نوع بازی ها انتزاعی بوده و به تقویت تخیل و ابتکار بسیار کمک می کند. این بازی ها خلاقیت کودک را افزایش می دهند. به طور مثال کودک با یک تکه چوب اسب سواری می کند، یا تصور می کند که در ماشین نشسته است و به سمت جنگلی زیبا میراند.
کلینیک نگاه نوین در زمینه بازی درمانی چه خدماتی را ارائه می دهد؟
در کلینیک نگاه نوین پس از مصاحبه با والدین و مراقبین و ارزیابی دقیق کودک، او را با محیط درمانی جلسات آشنا می کنیم تا با فضای اتاق بازی ارتباط بگیرد و احساس راحتی کند. سپس جلسات بازی درمانی را آغاز می کنیم، هر جلسه فعالیت های کودک را مشاهده و آنالیز می کنیم و هر چند جلسه ارزیابی مجددی را انجام می دهیم تا پیشرفت او را بسنجیم. تمام این اقدامات توسط درمانگر متخصص و مجرب در حوزه مربوطه انجام می شود تا از کودک بهترین نتیجه درمانی و تشخیصی را ببینیم.
چه زمانی بهتر است از بازی درمانی برای کودک استفاده شود؟
بازی درمانی کودک یکی از روش‌های اثبات شده در درمان مشکلات عاطفی، رفتاری و اجتماعی کودکان است. این روش به کودکان کمک میکند تا احساسات خود را بهتر درک کرده و مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله را توسعه دهند. معمولا بازی درمانی برای کودکان ۳ تا ۱۲ سال استفاده میشود و نقش مهمی در حمایت از آنها در مواجهه با چالش‌های مختلف زندگی دارد.
بازی درمانی برای کودکانی که با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند، مفید است. برخی از مواردی که در آنها از بازی درمانی استفاده میشود عبارتند از:
- کودکانی که با بیماری‌های مزمن، درمان‌های پزشکی یا مراقبت‌های تسکینی مواجه‌اند.
- کودکانی که دچار اختلالات یادگیری یا تاخیر در رشد هستند.
- مشکلات رفتاری در مدرسه، پرخاشگری و عصبانیت‌های کنترل نشده.
- مشکلات خانوادگی از جمله طلاق، جدایی یا از دست دادن یکی از اعضای خانواده
- کودکانی که تجربه‌ی خشونت خانگی، سوء استفاده یا بی‌توجهی را داشته‌اند.
- اضطراب، افسردگی، غم و مشکلات روانی مرتبط
- اختلالات تغذیه‌ای و مشکلات کنترل دفع
- کودکان مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) یا اختلال طیف اوتیسم (ASD)
انواع اصولی بازی درمانی کودک
بازی درمانی در دو نوع اصلی تقسیم می‌شو که هرکدام بسته به نیاز کودک مورد استفاده قرار میگیرند.
- بازی درمانی فعال
- بازی درمانی غیر فعال
- بازی درمانی فعال
در این روش، درمانگر به طور مستقیم در بازی کودک شرکت میکند و آن را هدایت می‌نماید. از طریق بازی، کودک احساسات خود را بیان کرده و با موقعیت‌هایی که باعث ناراحتی او شده است، روبه رو میشود.
برای مثال، کودکانی که پس از تولد خواهر یا برادر جدید دچار حسادت و اضطراب می‌شوند، می‌توانند این احساسات را از طریق بازی بیان کرده و در محیطی ایمن تخلیه کنند. هدف این روش این است که کودک بتواند احساسات منفی خود را کنترل کرده و در زندگی واقعی واکنش‌های سالم‌تری نشان دهد.
- بازی درمانی غیر فعال
در این روش از بازی درمانی کودک، درمانگر تنها نقش نظارتی دارد و کودک آزاد است تا به شیوه‌ی خود با اسباب بازی‌ها تعامل کند. این نوع بازی درمانی به کاهش اضطراب کمک کرده و فرصتی فراهم می‌آورد تا کودک مهارت‌های اجتماعی مانند همکاری، رعایت نوبت و سازگاری با دیگران را یاد بگیرد.
در بازی‌های گروهی، کودک می‌آموزد که چگونه در یک تیم فعالیت کند و اهمیت موفقیت جمعی را درک نماید.
فواید بازی درمانی برای کودکان
بازی درمانی برای کودک می‌تواند تاثیرات عمیقی در رشد روانی، عاطفی و اجتماعی کودک داشته باشد. برخی از مهم‌ترین فواید آن عبارتند از:
- افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس کودک
- بهبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی
- آموزش مسئولیت پذیری و کنترل بهتر احساسات
- تقویت توانایی حل مسئله و تصمیم گیری
- یادگیری همدلی و درک احساسات دیگران
- توسعه مهارت‌های زبانی و حرکتی
- کاهش استرس و اضطراب کودک
- ایجاد احساس امنیت و آرامش در محیط درمانی
صفحه سوالات و نتیجه گیری نداشت اگر نیاز بود اضافه کنید
نتیجه گیری
بازی درمانی کودک یک روش علمی و کارآمد برای کمک به رشد عاطفی، رفتاری و اجتماعی کودکان است. این روش به آنها کمک میکند تا احساسات خود را بیان کنند، مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله را توسعه دهند و با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیایند. با توجه به اثربخشی بالای بازی درمانی برای کودک، والدین می‌توانند از روش بازی درمانی به عنوان یک ابزار حمایتی برای ارتقای سلامت روان و اجتماعی فرزندان خود استفاده کنند.
سوالات متداول بازی درمانی برای کودک
- بازی درمانی برای چه سنینی مناسب است؟
بازی درمانی معمولا برای کودکان ۳ تا ۱۲ سال استفاده میشود، اما در برخی موارد میتوان آن را برای نوجوانان نیز به کار برد.
- آیا بازی درمانی فقط برای کودکان دارای مشکلات رفتاری است؟
خیر، بازی درمانی علاوه بر کودکان دارای مشکلات رفتاری، برای تقویت مهارت‌های اجتماعی، افزایش اعتماد به نفس و کاهش اضطراب نیز کاربرد دارد.
- چند جلسه بازی درمانی برای مشاهده نتیجه لازم است؟
تعداد جلسات به شرایط کودک و شدت مشکل او بستگی دارد، اما معمولا بین ۱۰ تا ۲۰ جلسه برای تاثیرگذاری مناسب توصیه میشود.